Sunday, July 21, 2024

KALAYA GORIA BUISU-SENA

Boria kokno sana swkang Kerni koknose swkang ma chengsagranai. Tamoni hwnmale Tripura hani yaphang yarwngni kokno khursai naikhe nukjago, Kero kami luku malaibawise Goria kham kami chwrairokni bagwi Kerphang eba Chokdri nokni karwi rwjago. Chwrairok  sak slaiwi khoroknwi khoroknwikhe kham tamna swrwnglaio.

Gan ki ghaghan ghi chon gan

Chon gan gan ghichon ghichon

Gichon chugan ghichon gan

Chon gang an ghichon ghichon

Rajani nokkhorni simi chengwi eba nuyungma nokma kotorni simi chengwi kami kamio ‘Ker’ hwnwi kokmalaima tongo. O ‘Ker’ kokthai wngkha kerong raidani kokchwlwi kokthaise. Baksa hwno lama bumani, baksakhe hwno kami thabengo.

Kalaya Goria sabo?

Subrai rajani amolo ochai Dingkhiri simiya Sukundarai bai Mukundarai mungwi sikla takhuuknwi tongo. Belai khagwnang khairoknai, samung tangkwrwng, uansukna kwrwng, kok khwnanai, chubachu rwnai, diyaiwi suhrinai borok kwthar. Takhuknwi kaklaya – aboni bagwino bohrokni mung Kwtharok eba Katharok. Bohrok takhuknwino phanbo gwnang, khakotor, bolong toksa toktwi, mwsa mayungni kherbai rwksai – Hao maikhulni bitino pinwi phwrwngnairok. Nok nwichidok tei nokdok twichubo twichudok, chalaibo haino chalainwi chidok tei chalaidok kami kotor kami khanairok. O takhuknwirok uamul kwrwng tei takmung lubmung phwrwngnairok, bwthai mul saina phwrwngnairok. O takhuknwirok buphang bwthai bwlai yarwng bukur bwchwlwi, hani je tongma manwirok bobo bojaga chukmung abono samano. Bothrai thaibo kwsa-kwphak, malnairok uarwibo jephano bithi birai bokna kwrwng tei buini hamkraini mung abo baino akhwtw-bikhata hwnjago.

Mamita salo siri Jodu – Siri Jomdu

Maita eba mamita rwlai phrukhe eba maiphang khuphang belai hamsawi gula kengaiwi maithaijakphuru nokphangsa bayab-chalai bai mami hangarni bwtwk chomwi mami uatlokni arak songwi tongthokma bokphru Siri Jodu bai Siri Jomduno suhriwi hambai rwi muitu khlai khulumo. Orokhe bohrok Siri Jodu – Siri Jomdu hwnwi sinijago.

Thumnairok – Bonirok

Atomsa hakchen eba bolong hulung, panthor auaro phano thorsa sundrui hamya kwlaikhe aphuru khe bohrokno Thumnairok – Bonirok hwnwi suhrio eba sinio.

KALAYA GORIA :-

Yango Bisu eba Buisoni simi chengwi sena jora salsni romwi maiphang khulphangni bagwi kami paisogwi kherphang nokhwla maiphang khulphang hatalo bwchwlwi pirna swkang, huk alem eba huk lambi naharwi kherphang muitu khlainaphru panjalwi swrangwi maichwlwi khwchwlwi kaina swkang, Kalaya Goria mungwi hani borok muitu khlai khulumo.

Kalayano norosing :

Bolongo thangwi, ghati thangwibo kirima habkhe eba chahnani swkang khuk musuphru, thu Narasing hwnwi mung khujago, abo Kalayani mung.

Uamul swimulo uahruk uah chirwi uahmung phrukhe  Biskorom hwnwi mung khujago, abo Kalayani mungse.

Omohaikhe bohrokni tong-mungbai bohrokni samungbai podrepot bumung mankha tei abobai tabukbo sinijago tei khulumjago.

1  A. Sukundarai – Susundrai

    B. Mukundarai – Musundrai

2  A. Kwtharok

    B. Katharok

3  A. Akhwta

    B. Bikhata

4  A. Siri Jodu

    B. Siri Jomdu

5  A. Thumnairok

    B. Bonirok

6  A. Kalaya – Okra

    B. Goria – Kusu

7  A. Narosing eba Norosing

    B. Biskorom

Baksa baksakhe salaio, bigra nukhungo o takhuknwirok achaio hwnwi. Aboni bagwino rih kichik michigo suchi bai subui kanlaijao. Aboni bagwino baksa Susundrai tei khoroksani mungkhe Musundrai ringkha. Abono ulo Sukundarai Mukundarai hwnlaikha.

Baksakhe sao Horising mungwi banji banja hwisaknwi rimani bwsa hwnwi. Torwi logwi mapha bura borok nukhungo kha achukrwna bagwi khoroksni bai kaikha. Phiyaba Sukundarai bwrwini mwkhangse nailiya, ulo Mukundaraino buma bwrwichwk paithakni khoroksni bwrwima bai kubulrwna naikha, kamini sikla rokno ringwi. Bobo bwta haino bwrwini mwkhang nailiya.

Aboni bagwino Goria rwchap-mungo kok bijla karwi rwchap-jago, siklani thwi kutungo bwrwini naithokmung kha belrwna bagwi, Goriano nukhungo kha chukrwna bagwi rwchapjakmase. Phiyaba tabuk khe baksa salaio nukhungo kwrak khe mai-khul kuplung songchana bagwi, sikla phan karwi kwsrang wngwi bwrwi siklabai khaphurjak thani eba sikla thwikutungo bwrwi chwlani hamjakma khasotonma imangni bagwibo o rwchapmung nukjago. Kubuni dophani hukumu obo nukhungo hiksong saisongni tongthokma hamjakma dwkna rakna bagwi baksaba takmungbai, baksaba swimungbai, baksaba rwchapmungbai, baksaba koklob bai hukumu, mukumu, kokrwbaio tisawi tonlaio. Omorok Bharot haktorni Ajanta, Elorarok berai naikhe nukjago.

Bo jora Kalaya Goriya Kaijak:

Tallang talthangwi Taltung tal sokphaitwtwi belaikhe tungo. Aboni bagwi bisi brum brum Sokabdoni puila buisoni salo Sena khlailaio. Sena nono tabuk Goria hwnwi salai buchilai tongo. Goria wngkha Hari buisoni teini salni simi chengjago. Buiso simi salsni joratwi Sena jorano Goria hwn-jago. Kalaya bai Goriano kebo swkagwi mang-atai khulum manya. Kalaya tongkhe Goria tongnai; Goria tongthani Kalaya tongnaino. Haiphano tabuk chini bisingo Kalayani mung khulaya. Phiyaba Kalayase okra, chini raidao Kalaya-Goriano swkak-mani abo chaya eba siyani tongnungse.

Hari buisu salo khum uahke bubar tei khum toktwi, dogomali, kuchima bubarrokbai-nukhungni malmatano borilaio. Tangwi hwnmale o malmatabai nukhung mairang hamari rwjago – aboni bagwise.

Buiso maikhwlai :

Aboni ulokhe buisu habphaio, jati khoroksa thwijaknairok bisi kwtalni muimung mwikhwtwng thwgwi maikhlaimai rwi, uansugwi olaiwi kabo tei ganagini – noksa nok ari ringwi jati khoroksa thumui-thwijanai bohrokni samung bwtang- tongmung cherwi salaio.

Bithi kholwi chamani :

Hamung siniya mui kholwi bwlai botro bwthai kholwi bithi mung rwi songwi chalaio omono Subrai rajani sakni biti. Khwkha, khwtwi, kwkhwi, mecher songwi, muitanwi chahlaio.

Goria uahsok tanmani :

Haikhe a buisu salo kherphang eba chokdirini nogo phung aidrop bachai ochai-barua twlangwi uathwilwngo bolong beraiwi uah-kaham rutugwio, Goria uahsok tanna bagwi. Je uahsok kosok kwrwi kepleng, kwrak, kaham abono tannai. Tanna swkang ochai – subrai rajani kok biti masanai bahaikhe uahthwino uahni raja swnamjakha. Omohaikhe uathwino ochai chokdirini nokhwla ha kwthar swnamjago banchai uai sajogwi, Goria uahsokgo risa khai khul tei khumbai khumtrang khaui kaio. A salni simino chengjakha Kalaya – Goria maiphang-khumphangni kherbai kokthai.

Yakni damra toching kherbai maini kherphang tangwi chanani Subrai rajani sakni biti” –

Bo sakha, “Maini bagwi khe bisiksa, Buphangni bagwikhe bisikchi, Borokni bagwi khe bisiksara”, Naharmung kha chobwi samung tangrwna nangnai”.

Kalayakhe belai uakwrwng aboni bagwino bangchai uahmul eba seremul uai rwjago. Bohno bwthai ochai bo hwno. Bwthai bumul phwrwng naile Kalaya-sase. Bwthai mul kwrwng Kalaya o  bwthai mul uamulnino rih thanti twlangjago. Subrai raja rihthanti batai takrwphru bose bwthai mul phwrwngnai. Abaino Kalayani kwrwng yakpaibai mang-atai khulumthani risa naithokno lolalaikhe khachijago.

Rwchapmungo sina manjago – “subrai raja biti kholphuru, uathwino uaraja charwphuru, swkang himnaikhe Dingkhiri ochai, Liskok twinai Mukunda rai, Uahsok balnai khe Sukunda rai. Tiring tarangni lampra uathop. Subrai kailang mani Sukundaraikhe mwtai uariknai, Dali da boknai Mukundarai.”

O rwchapmung kokthai swrai swrai khe chwngno sana naio Subrai rajani molo Kalaya – Goria takhuknwi mungwi luku hamkhrai tubuna bagwi thuya chaya khe samung tanglang kha tei nukhung mairang sakhamnani nailangliya. Abaino Tipra hani borokrok tei subrai raja bohrokno muitu khlaina borom khlaina, khulumna ma dagikha abo baino o salsini salo mungsa mwtai rwya. Kalaya-Goriano simise hamya wngwibo mwtai ma chago.

Oro kok khe haise Subrai raja Kalya Goriano bini achukthaio achukrwma kokse. Subrai raja biti songchathani joto luku song chanairoknono borom khlaio, kotorkhe nugo, kuchuk achukthaio achukrwo  abo Tiprsani biti. Abo bubagra Bir Bikramni raida jora nukjago. Tamoni hwnmale kharchini simi ker jora Chontaino Bubagra (Raja) charwo. Osa phrukhe basalno raja salsani bagwi charwo. Basal khe jotoni slai bosong kotoini kisa borok hwnmase.

Mukundarai maiphang khul-phang tei bithi birai o belai saktharma nukjago. Abo baino hukni mukumu maichwlai khwchwlwi muikhwtwng chwlwi pinthani “Goria” mungno kwbang muitu khlaio. Oro Gariano Mukundarai. Abaino maikaina jora “KALAYA- GORIA” ter hwnjakyawi “Goria” simi hwnjago.

Goria Hamari rwma :

Goriani sengyarok mwsabai-wi duglam bwskango rihkuphur phehelwi hamari sano.

O Goria sengyarok? Oi

Taklai bisi tamo wngnai?

Uathai

Hapung hathai mai thai.

O Goria sengyarok Oi

Taklai nwng tamo nuk? – Muisle

Hamya chaya kaisle.

Aboni ulo Goria sengyarok mairung, tula, rihkuphuro hamari rwo. Nokphang abono choropsa kholobwi swndwk eba khutrukgo dairwo.

Goriani Sengyarok thangna phru bwtwk-arak tei mairung eba rang khagwi twlango.

Garia yakung surumani :

Senani salo nukhung mariwi ochai noksu tei rondogo tok ratharwi mwtai rwi kulpaya. Diporo sak sakni nukhungo mwtai baruk baiwi – auan-chuan muihan tohan tei kwkha chalaio. Jaiti masano tunwi bagwi chalailaio.

Dibor jorakhe chwla bwsa chwrai tei chaslokrok phaiwi mwsalaio, kami nukhung kitingwi harpek bulwi gori kham tammani talbai. Sarik sal kwchangphru khe kamini joto bwrwi-chwrai okra kherphangni nogo thango. Nukhungni okrarok chwrairokno romwi twlango tei phwrwngwi twlango, kwtharkhe, kwchangkhe  Goriano kotorkhe kiriwi khulumna bagwi. Nokni chwraini mungwi, nukhungni mungwi eba mungsaswk chakjak tongkhe- eba baksa saikaham, hikkaham, bwsakaham, hamjwk kaham, chamri kaham manna bagwi Goriano khulumwio. Nokni toksa eba toktwi twlangwi ochaini thani yapharo, hake Goria uahsok yaphango bohrokni mungrwi  khulumjago, eba rathajago. Ochaini bagwi arak adiasa dai yapharnai bo tongo, bwtwk yapharnai bo tongo, rangpuisa yapharnai bo tongo. Abono hwno Goria yakung suruo.

Goria khibimani :

Kami lukurok sarik sanjadam laiwi teisa Goria kham tamwi rwchabwi mwsana chengo. Goria mungno kotor salaio, tongthogwi kara thwngo, tei tangbiti kok pirirwi, Goria hamari twilai nokbrum brum mwsalaio. Goria hamari yaphar kabuo. Tamokhe puila kherphangni nokni simi ma chengo. Chwrairok mwsaphru Goria uahsok yapharjagya. Phiya luku okrarok mwsaphru Goria uahsok balwi nok brum brum nokhla kwcharo kaiwi ma mwsao. Goria uahsok balthani kwthar khe ma balo, wngyakhe deramao kwlaio. Kami nukhung thwgwi mwsabaikhe tisawi twlango. Joto pal baksa kuthumwi khulumwi kok kwcharwi twisao Goria uahsokno kochokrwi rohoro. Abono Goria khibima hwno. Goria mwsa baiwi lukurok teisa kherphangni nogo kasawi palkhe nwnglaio tei songwi chalaio tongthoklaio. Obono Tiprasarokni luku khamani biti, phanbaksa, khabaksa, thansani thiti.

–Pihrsati Debbarma

Related Articles

Leave a Reply

- Advertisement -spot_img

Archives

%d bloggers like this: