Saturday, July 27, 2024

KWTAL LAMATWI ANARAS KAIMA

Anaras kaisa kaham chamung bwthai hwnwi Tripurani joto borokrokno sinio. Tripurani hao tei nokbar-uatwibai bo kahamkheno khapijak. Phiyaba oroni haba khlainairok kwcham raidatwino anarasno kaiwi tongkho. Aboni bagwi chini haba khlainairok kwbang rang ajimanya. Je bwthai thaimani abobo baksakhe munmani bagwi hatio twlangwi phalbai manya wngo tei sogwi thango. Aboni bagwi chini oroni borokrok anaras kaimarokno tanpruwi rubber kainani chengwi tongbaio. Phiyaba anarasno kaiwi kwbang rang ajinani bagwi tabuk kaisa kaham lama sokphaikha. Abono ‘staggering’ hwnjago. Staggering raidatwi kaikhe, chara bwtang khe kaiyawi kuna kaicha khe kaijago (mangpli rwjak). Tei o raidatwi kaiphuru machineno jaikhe samungo phnangwi, bajaro choya khe bwthai phalwi mannani.

   Kwbang rang ajina hwnkhe chwng kisa haono kwbangma chara (sucker) ma kainai tei chara bwswk tor torya, abono saiwi sakao sajak tongmahai khe 25-30 sal tong tongwi kainani nangnai. Tei kaisa khe buphango bithi luwi bo chwng jephruphano bubar barowi bwthai thai rwimano. Abono hwno ‘chemical staggering’.

I.     Kisa hao kwbang chara (sucker) kaimung

        Line kaisa khe kaiyawi kainwi khe (Double Row System) tei 90 cm X 60 cm X 30 cm kwchalo (spacing) kaikha hwnkhe hectare kaisao 43500 chara (kanisao 6960 chara) kaimano. Haikhe kaikha hwnkhe chara bangmani bagwi bwthai bo kwbangmano thainai.

Kaijaknai ha kisa halele (Sloppy) hwnkhe a halele twi line eba bwtang khlaiyawi kebengwi khlaikha hwnkhe uatwini twi hao kwbangkhe hapnai tei ha bo khatijagwi tongnai.

*     Kaham chara (sucker) saimung: Chara dal bidalni  tongo. Aborok wngkha – Crown, Slip, tai Sucker. Crown wngkha bwthai sakao tongnai (Bochok), Slip wngkha bwthaini toladropo achainai tei chara khe bwthaini tolaono achaio. Omorokni bising charano kaikheno dakti thaio. Kainani swkang chara bwswk tor tei bwswk hilik abo nainani nangnai. Chara hilikmani 400g wngkha hwnkhe kaham. Kew hwnkhe 350g wngnani nangnai. Chara kisa kotor hwnkhe ulo chemical staggering khlainani bagwi kaham wngo. Chara kainani swkang abono saklomo ulta khlaiwi yaphangno sakao phunugwi saltham-salbrwi ma tonnai. Aboni yagulo bwlai kwranrokno swkagwi khibiwi Mancozebni (fungicide) 0.3% solutiono minute kaiba chomwi tonkha hwnkhe kaham wngo.

*     Kainani Jora: Anaras kainani kaham jora wngkha May-June talo. Haiphano chini hasteni haba khlainairok uatwini twino samungo phwnangnani bagwi August talni paithago haiyakheba October talni puila hatio kaiwi tongo. May-June talo khe chara manthogya, tamoni hwnmale o jorao bwthai montwi montwi wngwi tongo tei haba khlainairokbo aboni bagwi chara phuinani naiya, haiphano o jorao chara phuikha hwnkhele mungsaphano chaya wngya. Aboni bagwi joto phaising uansugwi chini hasteo August-October talono anaras kaidi hwnwi sajago.

*     Bithi rwma: Anaras kaithani nitrogen tei potash hwnwi o bithino  kwbangkhe rwna nango. Haiphano chini hasteni anaras kainairok mungsa bithi  phano rwya. uatwini twi tei hani toshno samungo phwnangwino bwthai thairwi tongo.

*     Yaphango pom rwma: Buphangno kepleng khe tonnani bagwi yaphango ha tisawi eba pom marwnai tei bwthai tolani blairoknobo swkagwi ma rwnai. Haikhe khlaikha hwnkhe bwthai dakti toro.

II.   Bithi bai (Chemical) Staggering:

Anarasni kaisa chaya wngkha joto buphango soman khe bubar barya. Bubar barkha hwnkhe bo 30-40% se naturally baro. Aboni bagwi kwbangkhe bubar bar rwnani bagwi bithi rwnani nangnai. Aprilni simi November jora hati barsa tong tongwi chemical staggering khlaikha hwnkhe jephruphano bwthai thai rwmano tei bajaro kisa kisa khe phalwi mano.

Bithi bophuru rwnai?: Phangsa buphango 30-35 number bwlai tongkhe tei kaisa bwlai 90g (average) hilik kha hwnkhe staggeringni bagwi chao. Tei je talo bwthai phalnai aboni talba swkang a bithino rwna nangnai.

*     Bahaikhe Bithi rwnai?: Nangmani mixtureno phangsa buphango 50 ml khe buphangni kwcharo ma lunai. Lumani 24-36 gantani bisingo uatwi uaya hwnkhe kaham. Uakha hwnkhe tei uaisa ma lunai. Lumani talsa kwchar tongwi bubar barnai.

Bithi bai bubar bar rwma bai:

i.     Kainani aswk kwbang rang thangya.

ii.    Jora kisaono bwthai kwbang mano.

iii.   Bwthai ma se ma thainani hwnwi saimano.

iv.    O jorao bwthai thairwwi kwbang rang ajimano.

v.     ‘Canning factory’o choya khe bwthai rohorwi tongmano

By Ar. Vidyajoy Debbarma

Previous articleNWNGMANI TWI TEI BINI KHATIMUNG
Next articleKOK-AMA

Related Articles

Leave a Reply

- Advertisement -spot_img

Archives

%d bloggers like this: